Beleid

Vanaf 2026 werkt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) met een structurele aanpak Kansrijke Start en een actieagenda 2026–2030.
Met de structurele aanpak blijft het ministerie investeren in het versterken van de samenwerking tussen het medisch, sociaal en informeel domein en werken aan de voorwaarden en acties die daarvoor nodig zijn.

VWS wil de beweging maken van waarom investeren in de eerste 1000 dagen belangrijk is en wat daarbij belangrijke uitgangspunten zijn naar het concreet maken wie aan zet is en hoe we dit samen kunnen aanpakken.
Daarbij is een stevige verbinding tussen landelijke inzet en lokale en regionale coalities belangrijk, net als aandacht voor alle fasen van de eerste 1000 dagen: vóór en tijdens de zwangerschap en na de geboorte.

Geleerde lessen voor een succesvolle aanpak

In de samenwerking op landelijk, regionaal en lokaal niveau zijn in voorgaande jaren lessen geleerd over welke onderwerpen en thema’s blijvend aandacht vragen en welke basisvoorwaarden belangrijk zijn. Deze zijn samen met het veld vertaald naar tien uitgangspunten die de basis vormen voor de actieagenda 2026–2030.

De eerste drie thema’s krijgen extra aandacht in de actieagenda:

• Sterke ouders, kansrijke kinderen: Versterken van de pedagogische basis, het normaliseren van opvoedvragen, inzet op het fysiek en mentaal welbevinden van ouders
• Versterken van vroegsignalering: Het op tijd in beeld hebben van risico- en beschermende factoren, zodat (toekomstige) ouders tijdig en passend worden ondersteund.
• Vergroten eigenaarschap: Samen durven doen wat nodig is.

Daarnaast is er blijvende aandacht voor:

• Gelijkwaardig samenwerken met de mensen om wie het gaat: (toekomstige) ouders en ervaringsdeskundigen.
• Ondersteunen van professionals door bijscholing, vakmanschap, heldere richtlijnen en protocollen en de vrijblijvendheid voorbij.
• Versterken samenwerking tussen het medisch en sociaal domein waarbij lokale en regionale coalities als basis dienen, met de regio als vliegwiel voor de lokale context.
• Dichtbij en rondom ouders investeren in sociale steun en betrokkenheid, versterken informele steun en netwerken en een wijkgerichte aanpak
• Bewust, goed voorbereid en gezond zwanger worden door (toekomstige) ouders te ondersteunen bij het maken van een bewuste keuze, het op tijd voorbereiden op óf het zich juist beschermen tegen een zwangerschap.
• Gezondheid in alle beleidsterreinen verbinden aan Kansrijke Start aan andere beleidsdomeinen, zoals armoede & geldzorgen en een gezonde leefomgeving.
• Randvoorwaarden op orde, Waaronder bestuurlijke afspraken, duurzame financiering, verkennen wettelijke verankering, het blijvend leren, evalueren en monitoren en verbinding met breder preventiebeleid
• De actieagenda is flexibel: afgeronde acties gaan van de agenda af, nieuwe acties kunnen worden toegevoegd wanneer nieuwe ontwikkelingen hierom vragen.

Om Kansrijke Start duurzaam verder te brengen, moeten de randvoorwaarden op orde zijn. Dat betekent onder andere:

• een heldere ketenaanpak waarin bestuurlijke afspraken vanuit het GALA, IZA en AZWA verder worden uitgewerkt;
• structurele financiële middelen voor gemeenten om lokale en regionale samenwerking en interventies te bekostigen.

VWS verkent ook wettelijke verankering van onderdelen van Kansrijke Start. Daarnaast wordt voortdurend gemonitord wat werkt en wordt geïnvesteerd in communicatie over het belang van de eerste 1000 dagen en de rol van professionals.

Tot slot blijft het van belang om Kansrijke Start goed te verbinden met andere trajecten, zoals de Hervormingsagenda Jeugd, armoedebeleid, taalverwerving en -ontwikkeling en een gezonde leefomgeving. Vanuit haar stelselrol blijft VWS zich inzetten om deze randvoorwaarden op orde te brengen en te houden.

Bestuurlijke afspraken

Kansrijke Start maakt als ketenaanpak onderdeel uit van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Integraal Zorgakkoord (IZA). Zo dragen we bij aan een gezonde generatie in 2040 en aan toegankelijke, toekomstbestendige zorg en ondersteuning.

De uitvoering van deze afspraken loopt door en met de komst van het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) wordt de ingezette beweging verder verbreed, geconcretiseerd en versneld.

In het AZWA zijn over Kansrijke Start de volgende afspraken gemaakt:

• De ketenaanpak Kansrijke Start is een basisfunctionaliteit. De basisfunctionaliteiten gaan over wederkerige samenwerking op het snijvlak van zorg en sociaal domein, bevatten in ieder geval de in het IZA en GALA afgesproken ketenaanpakken en ontlasten de zorg. Zowel landelijke, regionale als lokale partijen zijn daarop aanspreekbaar. In het bijzonder zijn binnen Kansrijke Start Nu Niet Zwanger en de Integrale Gezinspoli opgenomen als basisfunctionaliteiten met bijbehorende middelen.
• De coalities Kansrijke Start, gericht op samenwerking tussen medisch, sociaal en informeel domein, maken deel uit van de basisinfrastructuur van gemeenten. Deze infrastructuur is bedoeld om de uitvoering van de basisfunctionaliteiten lokaal en regionaal mogelijk te maken.

Structurele financiering voor gemeenten

Gemeenten ontvangen sinds 2022 financiële middelen van het Rijk voor Kansrijke Start. Deze middelen blijven structureel beschikbaar voor gemeenten. De middelen zijn bestemd voor:

• het vormen, versterken en behouden van coalities Kansrijke Start;
• het vaker inzetten van effectieve interventies voor (toekomstige) ouders in kwetsbare situaties;
• het maken van regionale samenwerkingsafspraken.

Via het AZWA komen middelen beschikbaar voor het verder implementeren van de ketenaanpak Kansrijke Start, met specifiek extra middelen voor Nu Niet Zwanger en het opzetten van Integrale Gezinspoli’s.

Voor de structurele aanpak Kansrijke Start en bijbehorende actieagenda zijn komende jaren de volgende middelen beschikbaar (in miljoenen €):

Meer lezen

Bekijk het Aanvullend Zorg- en welzijnsakkoord (AZWA