Samenwerken met de mensen om wie het gaat

Samenwerking is het fundament van de Kansrijke Start aanpak. Met nadruk is het belangrijk om samen te werken met -aanstaande- ouders in een kwetsbare situatie, mensen met ervaringskennis en ervaringsdeskundigen. Een ervaringsgroep kortom, de mensen om wie het gaat. Hun perspectieven en inzichten zijn onmisbaar in het creëren van passende ondersteuning vanuit het medisch en sociaal domein. Hoe je tot zo’n samenwerking komt en wie je daarvoor nodig hebt, lees je hier.

Waarom samenwerken?

Vier belangrijke redenen:

als je de mensen om wie het gaat bevraagt en uitnodigt sluit de oplossing aan bij dat wat zij nodig hebben;
door de samenwerking neemt autonomie en probleemoplossend vermogen van de doelgroep toe;
de oplossing krijgt draagvlak en wordt geaccepteerd;
het effect van de oplossing is effectiever en wordt beter geïmplementeerd.

Stel als coalitie vast welk doel je hebt en met wie je wilt samenwerken. Bespreek wie de persoonlijke benadering doet. Maak hiervoor gebruik van ouders met ervaring, mensen met ervaringskennis, ervaringsdeskundigen, sleutelfiguren en sleutelpersonen (zie kader).

Gelijkwaardige en waardevolle samenwerking

In deze video vertelt ervaringsdeskundige Tamara Jones welke rollen (aanstaande) ouders kunnen vervullen. En waar je aan moet denken als je gaat samenwerken, zodat er een gelijkwaardige en waardevolle samenwerking ontstaat.

Met wie werk je samen?

De mensen om wie het gaat zijn toehoorder, meedenker, adviseur, partner of initiatiefnemer. Een actievere rol betekent meer invloed. Door vanaf de start samen te werken versterk je deze invloed. Voor deze samenwerking bestaat geen blauwdruk. Hoe je precieze samenwerking eruit ziet is afhankelijk van het doel en de mate waarin wordt samengewerkt.

Wat wil je bereiken en welke expertise zoek je?

Ouders met eigen ervaringen

Hebben een ingrijpende ervaring opgedaan of leven in een kwetsbare situatie. Zij kunnen persoonlijke ervaringen delen. Betrek tijdens een multidisciplinair overleg niet alleen de professionals, maar juist ook de ouders. Vraag ouders met een ervaring deel te nemen aan een spiegeltraject, zodat zij hun verhaal kunnen vertellen.

Mensen met ervaringskennis

Hebben iets meegemaakt en delen hun persoonlijke verhaal na herstel en het vinden van nieuw evenwicht. Zij kijken met enige afstand naar hun eigen ervaringen, reflecteren en delen dit met anderen. Hun kennis is verrijkt met ervaringskennis van anderen en met bronnen. Zij hebben beter inzicht in de betekenis van hun ervaringen.

Vraag hen mee te denken in focusgroepen, co-creatiesessies of het geven van feedback. Buddy-schap voor een ouder in een kwetsbare situatie past hen ook.

Ervaringsdeskundigen

Hebben, naast hun eigen ervaringen, via scholing en praktijkervaring geleerd hoe ze (collectieve) ervaringskennis kunnen inzetten voor anderen. Denk aan beleidsontwikkeling of het verbeteren van de inrichting van het zorgsysteem.

Een ervaringsdeskundige is gewend om op procesniveau en bij complexere vraagstukken mee te denken. Kan projectpartner, co-onderzoeker zijn, maar ook een buddy of vertrouwenspersoon.

Sleutelfiguren- en personen

Vertrouwen is voor een goede samenwerking cruciaal. Het opbouwen van vertrouwen kost tijd. Samenwerken via een tussenpersoon, die de doelgroep goed kent, is daarom handig. Sleutelfiguren of sleutelpersonen kunnen als tussenpersoon fungeren.

Sleutelfiguren

Maatschappelijk betrokken personen met toegang tot (in)formele netwerken. Het zijn verbinders in een regio of gemeenschap en hebben contact met mensen gelabeld als ‘lastig bereikbaar.’ Denk aan sociaal werkers, vrijwilligers, religieuze leiders -pastors, imams- en betrokken buurtbewoners.

Sleutelpersonen

Ervaringskennis, aangevuld met de Pharos-basistraining Sleutelpersonen gezondheid, maakt van ‘gewone’ buurtgenoten onmisbare schakels in het contact tussen zorgprofessionals en ouders.

Waar vind je elkaar?

Ouders met ervaring en mensen met ervaringskennis vind je via:

buurthuizen, sportclubs, kerken, moskeeën, speel-o-theken, wijkteams, politiebureaus in de wijk, jongerenwerk & welszijnsorganisaties;
Moedercafés, moederraden, projecten voor jonge ouders en andere interventies in de wijk;
buurttuinen, renovatie- of nieuwbouwprojecten in de wijk en andere initiatieven gericht op leefbaarheid, milieu of ruimtelijke ordening.

Maak gebruik van de ervaring en kennis van collega’s. Zoek kansen om aan te sluiten.

Ervaringsdeskundigen vind je via:

cliënten- en naastenorganisaties, zelfhulpgroepen, zelfregiecentra;
welzijnsorganisaties, GGZ, jeugdzorg, taalambassadeurs, en projecten gericht op armoede en schulden hebben steeds vaker ervaringsdeskundigen in dienst. Zij richten zich vaak op bepaalde thema’s of doelgroepen die relevant zijn voor Kansrijke Start. Denk aan armoede, LVB, psychische kwetsbaarheid, huiselijk geweld, verslavingszorg, Housing First, maatschappelijke Opvang of samenwerking met tienermoeders.

Tip: denk ook eens andersom!

Het ondersteunen van ouderinitiatieven werkt soms beter dan zelf ouders zoeken of nieuwe bijeenkomsten organiseren. Als zorgprofessional kun jij hen ondersteuning, advies, praktische hulp, een locatie en financiering bieden. Soms stellen gemeenten financiële middelen beschikbaar.

“Het verhaal van moeder Kischja uit Almelo”

‘Eén vertrouwenspersoon voor moeder vermindert stress’ Lees verder

“Het verhaal van moeder Nikita uit Kennemerland”

‘Door de Jonge Moedergroep weet ik dat ik het kan’ Lees verder

Goed starten, hoe doe je dat?

Samenwerken met de mensen om wie het gaat vraagt om anders denken en handelen. Van praten over en bedenken vóór, naar praten mét.

Maak praktische afspraken

Met welk doel, wanneer en hoe ga je samenwerken? Is er voor iedereen ruimte voor inbreng? Of is je plan dichtgetimmerd? Geef jezelf tijd om te oefenen en leren, met en van elkaar.
Hoe zien ouders hun inbreng en betrokkenheid? En wat hebben zij daarvoor nodig? Zoek samen naar balans tussen tijdsinvestering, begeleiding en de meerwaarde van samenwerking. Ieders bijdrage is anders. Maak daar afspraken over. Controleer of deze afspraken duidelijk zijn voor iedereen.
Maak privacy-afspraken. Wat hebben ouders nodig om zich goed te voelen over de samenwerking? Wat deel je wel? Wat niet? En met wie?
Bespreek praktische belemmeringen zoals locatie, tijd en opvang van de kinderen. Welke ondersteuning is er nodig? Denk bijvoorbeeld aan een tijdvergoeding, reiskostenvergoeding, ontspanning bieden, een lunch of sociale contacten.
Werk in de omgeving van ouders, zoals school, buurthuis of sluit aan bij een al geplande activiteit. Houd het laagdrempelig. Ga naar ouders toe, vraag hen niet naar jou te komen.
Vraag ouders of zij mensen kennen die ook willen aansluiten.

Geef vertrouwen, toon waardering

Neem de tijd om vertrouwen op te bouwen en elkaar te leren kennen. Wees open en nieuwsgierig. Verdiep je in de ander. Zorg ook voor wat luchtigheid en plezier.
Wees transparant over ieders rol. Geef informatie en communiceer.
Toon waardering voor de bijdrage die mensen leveren. Denk aan geld, een attentie, workshop, training of doorgroeimogelijkheid.

Houd rekening met taalniveau

Geef informatie bijvoorbeeld mondeling en gebruik beeldmateriaal. Vraag altijd of je boodschap is begrepen.

Feedback geven

Koppel steeds informatie terug. Vertel wat je met feedback hebt gedaan. Licht gemaakte keuzes toe. Laat resultaten zien. Houd persoonlijk contact.
Volg en evalueer je aanpak. Betrek de doelgroep hierbij. Hebben zij baat bij de samenwerking?

Aandachtspunten

Eenmaal van start zijn dit aandachtspunten om rekening mee te houden:
zorg ervoor dat de mensen om wie het gaat profiteren van de samenwerking en de uitkomsten;
houd vraag en aanbod in balans. De samenwerking vraagt tijd en aandacht, zeker als de situatie van ouders of ervaringsdeskundigen kwetsbaar is. Zoek de balans tussen tijdsinvestering, begeleiding en de meerwaarde van de samenwerking;
creëer een volwaardige samenwerking. Draag zorg voor een betaalde functie. Bouw aan wederzijds vertrouwen. Gebruik de juiste taal. Zorg dat je zeker weet dat iedereen vrijwillig meedoet, zonder druk.
koppel resultaten terug. Stel vooraf kaders vast en communiceer deze. Dit voorkomt teleurstelling, frustratie en een vertrouwensbreuk;
komen ouders of ervaringsdeskundigen met andere ideeën? Wees bereid je eigen oplossingen los te laten;
bied nazorg. Wat kun je doen en wie heb je daarvoor nodig?
zorg voor laagdrempelige en begrijpelijke materialen en methoden. Zo kunnen anderstaligen ook meedoen.

Rotterdam

Carolien Holst zette ouders centraal en integreerde ervaringsdeskundigheid in het programma Stevige Start. Haar inzet resulteerde in samenwerking met ouders, webinars en aanstelling van een ervaringsdeskundige binnen de coalitie.

Stevige Start: ouders écht centraal

Utrecht

Tijdens een zogeheten spiegeltraject deelden moeders, uitgenodigd door de coalitie Kansrijke Start Utrecht, hun ervaringen met beleidsmakers. De uitkomsten lees je hier.

Utrecht werkt samen met (aanstaande) ouders

Den Haag

De Kansrijke Start Coalitie in Den Haag boekte de afgelopen jaren positieve resultaten. Tijd om het aanbod te toetsen en verder te ontwikkelen. Studenten van de Haagse Hogeschool en het ROC interviewden ouders. Lees hier wat de gesprekken opleverden.

In gesprek met ouders over aanbod van Kansrijke start Den Haag

Kampen

Terugblikken op vier jaar GIDS-programma, hoe doe je dat? Niet alleen met cijfers dacht de gemeente Kampen, maar juist met de verhalen van de inwoners zelf. Met hulp van Verhalenhuis Kampen maakte ze Minikronieken.

Bekijk de minikronieken Kampen

Meer lezen

Expertise- en kenniscentra

In de MIND Atlas vind je zo’n 600 cliëntorganisaties, lotgenotenbijeenkomsten en informatie voor naasten.
Ervaringsdeskundigheid rondom armoede en schulden vind je via het kenniscentrum Sterk uit armoede
Kenniscentrum Phrenos bundelt alle kennis rondom Familie Ervaringsdeskundigheid
De LFB is de landelijke belangenorganisatie dóór en vóór mensen met een verstandelijke beperking.
Lees meer over ervaringsdeskundigheid op de website van de VvEd, de beroepsvereniging van Ervaringsdeskundige
Ervaringsdeskundigheid in de jeugdzorg: Expex traint jongeren met ervaring in de jeugdzorg. Zij zijn inzetbaar als maatje en adviseur

Samenwerken

Lees meer over intensief samenwerken met ouders en ervaringsdeskundigen. Dit wordt ook wel inclusief co-creëren genoemd.
Movisie ontwikkelde een beslisboom om tot passende vergoeding te komen voor ervaringsdeskundigen.
Kennis over samenwerking met ervaringsdeskundigen en mensen met ervaring vind je op het ervaringskennisplein
Maatje achter de voordeur: inzet van ervaringsdeskundigen als maatje
Siriz en JSO zijn het programma Jong Ouderschap en Onbedoeld Zwanger (JOOZ) gestart, om ervaringsdeskundigheid in gaan zetten voor de preventie van onbedoelde zwangerschap en begeleiding bij jong ouderschap. In dit magazine vertellen ze hier meer over: Magazine Jong ouderschap en onbedoeld zwanger
Lees meer over het thema samenwerken in de kennisbank van GezondIn.
Wat is burgerparticipatie? Lees meer in het dossier Burgerparticipatie van Movisie of het dossier Burgerparticipatie van Prodemos.