Geldzorgen en armoede zijn complex. Ze raken meerdere levensgebieden en kunnen daarom niet door één partij worden aangepakt. Bij de aanpak van geldzorgen en armoede is aandacht nodig voor het beperken of compenseren van de gevolgen van armoede & schulden. Denk aan stressvermindering, financiële hulp, materiële steun, steun bij het opgroeien en ouderschap, sociale steun en het versterken van de fysieke- en mentale gezondheid.
Hiervoor is domeinoverstijgende samenwerking nodig tussen de verschillende beleidsterreinen binnen de gemeente (Werk en Inkomen, Onderwijs, Jeugd, Huisvesting, Volksgezondheid e.d.), partners uit zowel het medische- als het sociale domein (professionals en vrijwilligers) en ervaringsdeskundigen.
Die bundeling van perspectief, expertise en middelen zorgt voor tijdige signalering en passende ondersteuning. De gevolgen van armoede en geldzorgen worden daardoor beperkt en zo de kansrijke start van een kind vergroot.
Gemeentelijk beleid
Vaak wordt vanuit verschillende beleidsterreinen in de gemeente gewerkt aan armoede en wordt de participatie van kinderen gestimuleerd. Niet altijd is er in gemeenten specifiek beleid gericht op (aanstaande) gezinnen en kinderen.
Zoek contact met de beleidsmedewerkers armoedebeleid, bestaanszekerheid en/of Werk & Inkomen. Ga in gesprek en kijk waar zij kunnen bijdragen aan jullie kansrijke start aanpak. Kun je ervoor zorgen dat (aanstaande) ouders in kwetsbare situaties daarin terug komen? Denk aan regelingen beschikbaar maken voor 0-jarigen, het uitbreiden en vereenvoudigen van kindregelingen, of het vergoeden van een lactatiekundige via de gemeentepolis.
Mogelijke partners in aanpak armoede
Bij samenwerken aan geldzorgen en armoede tijdens de eerste 1000 dagen gaat het bijvoorbeeld om geboortezorgpartners en de JGZ met de (sociale)wijkteams, welzijn, maatschappelijk werk, schuldhulpverleners of consulenten geldzorgen of armoederegisseurs. Ook de kinderdagopvang, de sociaal raadslieden, het onderwijs, huisartspraktijken, vluchtelingenwerk en woningcorporaties, Thuisadministratie (Humanitas), ShuldHulpMaatje, voedselbank, kerkelijke organisaties of buurtverenigingen kunnen hieraan een belangrijke bijdrage leveren.
Ervaringsdeskundigen brengen het perspectief van de ouders in. Zij weten hoe beleid en hulp in de praktijk uitpakken. Wanneer beleid en aanpak aansluit bij de vragen en behoeften van ouders is de hulpverlening sneller en effectiever. De samenwerking tussen ouders en ervaringsdeskundigen betekent veel voor ouders. Zij voelen zich gehoord, gezien en de samenwerking versterkt hun veerkracht.
Apart pakken deze professionals een deel van het probleem aan, maar wanneer zij beleid, ondersteuning en uitvoering afstemmen, krijgen ouders betere, passendere en mensgerichtere hulp.
Tips voor samenwerking aan geldzorgen en armoede
Wat kun je als coalitie doen om tot een gezamenlijke aanpak van armoede en geldzorgen te komen?
Breng aanbod in kaart
Welke formele en informele organisaties houden zich in jullie gemeente (of regio) bezig met dit thema? Bespreek met coalitiepartners, beleidsmedewerkers wie zij kennen, met wie zij samenwerken en welke subsidierelaties er zijn.
Nodig nieuwe coalitiepartners uit
Kijk met elkaar welke partners nodig zijn voor de opgaven rondom geldzorgen en armoede. Ga met (potentiële) nieuwe partners in gesprek. Onderzoek wat hun bijdrage kan zijn aan jullie coalitie. Enkele voorbeelden:
- Coalities in Meppel, Eindhoven en Nijmegen werken samen met consulenten geldzaken/zorgen. Zij brengen expertise in op het gebied van de impact van geldzorgen en armoede en het signaleren en bespreken ervan . Ook kennen zij de ondersteuningsmogelijkheden in de gemeente.
- In Den Haag zit het loket helpdesk Geldzaken van de gemeenten op gezette tijden in een verloskundige praktijk.
- In Apeldoorn werkt de coalitie Kansrijke Start samen met SAMEN055. Dit is het steunpunt voor inwoners met vragen. Er zijn contactpersonen gespecialiseerd in vragen rondom welzijn en bestaanszekerheid, en de jeugdgezondheidzorg die vragen van ouders en professionals snel kunnen oppakken en de juiste zorg kunnen opstarten met (aanstaande)ouders.
Andere coalities werken samen met buurtteams en huisartsen rond armoede en schulden.
Werk samen met ouders en ervaringsdeskundigen
Om beleid en de aanpak beter aan te laten sluiten bij de vragen en behoeften van (aanstaande)ouders, is samenwerking met de mensen die je wilt bereiken essentieel. Ga in gesprek met (aanstaande) ouders en werk samen met ervaringsdeskundigen en/of sleutelpersonen. De samenwerking betekent veel voor ouders zelf; zij voelen zich gehoord en gezien en de samenwerking versterkt hen.
Enkele mogelijkheden:
- werk samen met ervaringsdeskundigen armoede als coalitiepartner, bij verschillende overleggen en gesprekken over wat mogelijk is op dit thema en bij de ontwikkeling van aanbod;
- organiseer samen met ervaringsdeskundigen een bijeenkomst of kennislunch over het thema armoede en schulden;
- houd een spiegelgesprek tussen ervaringsdeskundigen en ouders. Dit geeft inzicht in de vragen en behoeften van gezinnen die leven in armoede en schulden.
Sluit aan bij wat er is
Er gebeurt al veel in gemeenten op het gebied van armoede en schulden. Onderzoek daarom welke ondersteuning voor ouders en kinderen in jouw gemeente aanwezig is. Welke programma’s, projecten en netwerken zijn er in jullie gemeente die zich hiermee bezig houden? Kun je bij bestaande initiatieven aanhaken of aanbod op elkaar afstemmen? Denk bijvoorbeeld aan:
- Aanpak armoede/schulden specifiek gericht op gezinnen, zoals in Groningen of Arnhem.
- Samenwerking rond de vroegsignalering van betalingsachterstanden tussen bijvoorbeeld de woningcorporaties, de zorgverzekeraar en het energie/waterbedrijf samen. Zij kunnen snel betalingsachterstanden signaleren.
- Programma’s en projecten waar bestaanszekerheid of armoede en schulden onderdeel van zijn. Denk aan het Nationaal programma leefbaarheid en veiligheid.
