David Borman was voorheen verloskundige en is vader van twee kinderen. Met zijn boek en cursus ‘Aanpakken voor aanstaande vaders’ biedt hij mannen die vader worden handvatten, tips en advies voor de zwangerschap, bevalling en het kraambed. Hij geeft scholingen aan professionals in de geboortezorg en is bestuurslid van Stichting Betrokken Vaderschap. “Aankomende vaders willen betrokken zijn, maar ze vinden moeilijk aansluiting.”
“Toen ik als verloskundige werkte, had ik vaak te maken met vaders die tijdens de bevalling op een heel onhandige of storende manier aanwezig waren. Waarom heb je je nou niet even voorbereid, zodat je wist wat je te wachten stond, dacht ik dan. Vaak nam ik ze even apart om te vertellen hoe ze hun vrouw konden bijstaan. Toen ik zelf vader werd, veranderde mijn kijk. Er is gewoon weinig informatie over zwangerschap en geboorte gericht op mannen. Wat er wel is, sluit niet aan. Zo kwam het dat ik de vadercursus ontwikkelde, die ik nu ruim tien jaar aanbied. In twee avonden van drie uur reik ik mannen praktische handvatten aan om hun vaderrol vanaf het prille begin op te pakken. Het zijn wel vooral hoogopgeleide vaders die ik hiermee bereik.”
Blinde vlek van geboortezorgprofessionals
“Het is niet gemakkelijk om geboortezorgprofessionals te bereiken met een scholing over het betrekken van vaders. Ze denken namelijk dat ze dit best goed doen. Ze komen binnen met de houding ‘leuk onderwerp, mij hoef je er niet veel over te vertellen’. Na twee uur zeggen ze: ‘Mijn ogen zijn geopend, dit was heel nuttig.’ Ik neem professionals mee in hoe mannen de geboortezorg beleven. En hoe ze met kleine aanpassingen, de aansluiting kunnen verbeteren.”
“Vaders voelen zich vaak geskipt. Dat zit in kleine gedragingen en manieren van communiceren, waarvan zorgverleners zich niet bewust zijn.”
“Verloskundigen klagen soms dat mannen wegblijven of tijdens het consult op hun telefoon zitten. Maar dit gedrag zegt ook veel over hoe ongemakkelijk mannen zich in deze setting voelen. Zitten de zwangere en haar partner tijdens het consult tegenover je, ga dan in het midden zitten. Ga je tegenover de vrouw zitten, dan plaats je de man buiten spel; vaders die niet mondig zijn, zijn dan allang afgehaakt. ‘Ik laat de man altijd even aan de buik voelen’, zeggen verloskundigen vaak. Maar sommige mannen vinden het heel ongemakkelijk om dat te doen in het bijzijn van een andere vrouw. Accepteer dat sommige vaders anders of minder betrokken zijn dan jij prettig vindt. En kijk dan hoe je toch aansluiting vindt.”
Vaders in beeld
“Geef er geen overdreven aandacht aan dat een vader meekomt. Maar laat wel zien dat je zijn aanwezigheid belangrijk vindt. En: neem het niet als vanzelfsprekend aan, dat hij er niet is. (Bij consultatiebureaus kan bijvoorbeeld soms maar één contactnummer worden ingevoerd in het systeem!) Kijk ook eens naar de website. Die is vaak alleen op de zwangere vrouw gericht. Met één kopje, met wat goede informatie en links, kun je de partner verwelkomen. Kijk ook naar welke beelden je gebruikt. Als vaders al worden vertoond, dan zijn het vaak spelende en witte vaders. Waar zijn de alledaagse, knuffelende en zorgende vaders, die we zo graag willen zien?”
Minder schaamte
“In de elf jaar dat ik als vadertrainer werk, zie ik wel verandering. Mannen zijn nu actiever op zoek naar informatie omtrent het vader-worden. En ze schamen zich daar niet meer voor. De komst van het partnerverlof heeft daarbij geholpen. Dit geldt in elk geval voor de hoogopgeleide vaders met wie ik veelal te maken heb. Je ziet nu zelfs televisieprogramma’s over BN’ers die vader worden. Ook zijn er stoere mannen die op social media laten zien dat ze vader worden en wat het met ze doet. Toch sluit de manier waarop informatie wordt aangeboden, inhoudelijk vaak nog steeds niet aan. Mannen willen droge informatie. Neem afwegingen als: kiezen we voor een ziekenhuisbevalling of een thuisbevalling, voor borst- of flesvoeding. Een man hoort liever wat de voor- en nadelen zijn, zodat hij die tegen elkaar kan wegstrepen om tot een beslissing te komen.”
“Mannen hebben net zozeer de behoefte om elkaar te ontmoeten”
Contact met andere vaders
“Een aankomende vader van 24 jaar vertelde me, dat hij bij zijn schoonouders woont. De vaders die hij om zich heen zag, waren veel ouder dan hij. Hij vroeg zich af: hoe ga ik dit doen? Het liefst wilde hij met andere mannen in contact komen die net als hij jong vader werden.”
“Ook aanstaande vaders hebben behoefte om hun ervaringen met elkaar te delen. Ze kunnen elkaar alleen lastiger vinden dan vrouwen. Op verzoek van een verloskundigenpraktijk verzorgde ik vorig jaar de CenteringPregnancy-bijeenkomst (groepsgewijze, interactieve verloskundige zorg, red.) voor de partners. Dat was een mooie ervaring. Het trof me hoe snel de mannen met elkaar de diepte ingingen en hun emoties toonden. Ik legde kaarten met foto’s neer en vroeg de 14 deelnemers om er een uit te zoeken, die wat vertelde over henzelf als vader. Vervolgens vertelde iedereen iets over zichzelf aan de hand van de kaart. Meteen kwamen de verhalen: over hun verwachtingen van het vaderschap, hun eigen vader, angsten en onzekerheden…”
“Het probleem is altijd weer: hoe krijg je het gefinancierd?”
“‘We willen nog zo’n avond!’, reageerden de mannen in de CenteringPregnancy-groep. Het probleem is alleen altijd weer: hoe krijg je het gefinancierd? Zorgverzekeraars vergoeden allerlei zwangerschapscursussen; ook die waar je inhoudelijk vraagtekens bij kunt zetten. Maar voor zorg voor vaders en vaderschapscursussen bestaat geen vergoeding. Terwijl betrokken vaders zo belangrijk zijn voor een goede start voor moeder en kind. Wist je bijvoorbeeld dat zeventig procent van de moeders eerder met borstvoeding stopt dan ze zich had voorgenomen, door de houding van haar partner? Daarom maakte ik een e-book Borstvoeding voor vaders.”
Langs de moedermeetlat
“Als het op de zorg aankomt, duwen moeders mannen vaak ook zelf naar de zijlijn. Onder het mom: als ik het zelf doe, gaat het veel beter en sneller. In een boek over vaderschap zegt een vader: ‘Het is alsof je met z’n tweeën een auto uitzoekt, maar zij gaat erin rijden. En zit jij een keer achter het stuur, dan krijg je voortdurend commentaar op je rijgedrag.’ De zorgverleners zijn ook bijna allemaal vrouw. Zo worden vaders steeds langs de moedermeetlat gelegd. Zeggen we ‘ouderschap’ dan bedoelen we ‘moederschap’. Zo is het gouden uur na de geboorte, zo belangrijk voor de hechting, in de praktijk alleen voor de moeder. We zouden na de eerste borstvoeding nog best even kunnen wachten voor we de baby aankleden; zodat de vader zijn kind ook nog even tegen zijn borst kan leggen. Bijna alle vaders die ik spreek, voelen zich pas echt vader worden als ze de baby voor het eerst vasthouden. En zij gaan door het aanraken en verzorgen van de baby óók zorghormonen aanmaken.”
“Zestig procent van de vaders geeft aan meer te willen zorgen, maar te veel belemmeringen te ervaren.”
“We lopen in Nederland nog steeds achter met vaak fulltime werkende vaders en parttime werkende moeders. Dit bemoeilijkt het zorgen door vaders. Ik ben blij met het partnerverlof. Dat is een goed begin, waarmee je van bovenaf laat zien dat vaderschap belangrijk is. Maar we zijn er helaas nog lang niet.”