Vaderschap

‘Ik zat erbij, maar het leek alsof ik er niet echt toe deed. Ik voelde mij een toeschouwer, terwijl ik juist zo graag betrokken wil zijn.’ Deze uitspraak, gedaan door een vader*, typeert de beeldvorming over ouderschap. De aandacht richt zich op moeder, terwijl de rol van de vader evenzo belangrijk is. Tessa Roseboom, hoogleraar Vroege Ontwikkeling en Gezondheid spreekt van een ‘moedermaatschappij’ waarin vaders onvoldoende vertrouwen krijgen om vaardigheden te leren en waar aansprekende voorbeelden te weinig getoond worden. ‘Het zien van vaders zou vanzelfsprekend moeten zijn zodat ook zij de kans krijgen om aan het vaderschap te wennen, vragen te stellen en zo te kunnen groeien in hun vaderrol.’ Universitair docent Violet Petit-Steeghs roept in de position paper Vader als volwaardig ouder hulpverleners op: ‘Laat vaderbetrokkenheid niet afhangen van individuele zorgverleners, maar zorg dat het betrekken van vaders onderdeel wordt van het zorg- en welzijnssysteem.’

Wat zeggen vaders?

Het is dus beter voor kind én vader wanneer de betrokkenheid tussen beiden groot is. Zorgverleners zijn zich daar niet altijd bewust van. Zij richten zich vaak op de moeder. Vaders vragen zich bijvoorbeeld af: ‘Wat is eigenlijk mijn plek?’ en ‘Bij wie kan ik terecht met vragen?’ Wanneer vaders buitenspel blijven, missen kinderen de kans op een stevigere start in het leven.

Kortom, het is hoog tijd voor vadervriendelijkere ondersteuning, hulpverlening en voorlichting.

Kansrijke Start is vaak een aangelegenheid van vrouwen, daardoor mist de mannelijke perceptie. Sta daarom als coalitie stil bij denkbeelden, samenwerking, aanbod en training rondom vaderschap. Kan het vadervriendelijker? En hoe?

Bewustwording van denkbeelden

Onderzoek in jouw coalitie hoe partners, organisaties, professionals en beleidsmakers vorm geven aan vaderschap. Hoe denkt men over de vader als opvoeder? Leg onderliggende denkbeelden bloot door met elkaar in gesprek te gaan.

Wat is vadervriendelijke zorg?

Maak hier afspraken over. Denk bijvoorbeeld aan: het actief benaderen van vaders tijdens de zwangerschap, het aanmoedigen aanwezig te zijn bij afspraken, ruimte bieden voor het stellen van vragen, en vaders expliciet benoemen in dossiers, rapportages en uitnodigingen, specifieke voorlichtingsbijeenkomsten en praktische ondersteuning.

Gelijkwaardig samenwerken

Zorg dat vaders in jouw coalitie vertegenwoordigd zijn. Werk samen met vaders. Samenwerking en co-creatie is essentieel voor een duurzaam en goedlopend aanbod.

Verbeter toegankelijkheid

Elke keer dat een vader zich geen onderdeel voelt van de zorg, versterken we ongelijkheid in plaats van die te verkleinen. Ruimtes die bijvoorbeeld expliciet vrouwvriendelijk zijn ingericht geven vaders (onbedoeld) het gevoel niet welkom te zijn. Dit werpt drempels op in aanwezigheid en betrokkenheid van vaders.

Een vadervriendelijke praktijk ontwikkel je door:

• met vaders door het gebouw te lopen. Hoe ervaren zij de ruimte?;
• voorlichtingsmaterialen zoals tijdschriften, posters, folders en video’s met hen samen te ontwikkelen
• samen de zorgroute (van aanmelding tot evaluatie) te doorlopen;
• vaders de toegankelijkheid te laten beoordelen via interviews of enquêtes.

Inventariseer, verbind en creëer aanbod

Breng, samen met vaders, initiatieven in kaart. Ontmoeting creëren start altijd met het inventariseren van behoeftes. Wat gebeurt er al? Waar zitten volgens vaders ‘gaten?’ Faciliteer netwerken, groepen en activiteiten waar vaders ervaringen uitwisselen, steun vinden en vaardigheden ontwikkelen. Differentiatie is nodig. Tienervaders, die vaderschap en opleiding combineren en zich bovendien vaker alleen voelen, hebben andere behoeften dan oudere vaders.

Bereiken en aansluiten

Ga je vaders benaderen? Houd dan rekening met deze elementen: zoek actief contact, houd deelname laagdrempelig, bouw het rustig op, geef vaders de mogelijkheid van elkaar te leren door samen te discussiëren of samen te werken, heb oog voor migratiecontext en spreek vaders positief aan. Vaders combineren ontmoeting graag met een activiteit, zoals wandelen, sporten of een drankje doen.

Samen leren

Organiseer uitwisseling tussen professionals rondom het thema vaderschap. Sta bijvoorbeeld stil bij de vraag wat vadervriendelijke gespreksvoering is. Waarmee zijn vaders het meest geholpen? De overgang van moedermaatschappij naar gelijkwaardig ouderschap is een normverandering. Dan is het helpend met elkaar in gesprek te gaan. Breng ervaringskennis van vaders in.

Uit recent onderzoek van het Erasmus en Universiteit Utrecht blijkt dat een deel van de geboortezorgprofessionals het belang van vaderbetrokkenheid bij het gesprek  inziet maar dat zij nog tools missen, een ander deel herkent het belang van vaderbetrokkenheid niet. Kennis delen over verlof, gezag en culturele diversiteit kan ook helpen. Vraag tot slot aandacht voor vaderschap in de publieke ruimte. Denk aan social media, campagnes, bijeenkomsten, theatervoorstellingen en festivals.

Lees meer over verlof voor partners

Lees meer over gezag

Lees meer over inclusief vaderschap