Opvoeden met de gemeenschap

Elke ouder wil zijn kind alle kansen geven en droomt van een goede toekomst voor zijn kind. Maar voor ouders en families die zelf minder kansen hebben gekregen en opvoeden in langdurig kwetsbare omstandigheden is dit ingewikkelder. Ze ervaren veel stress, hebben te weinig financiële middelen of missen een sterk netwerk. Opvoeden vraagt van deze ouders meer veerkracht. Daarom is een sociaal netwerk juist voor hen erg belangrijk.

Ieder kind heeft baat bij een ‘inclusieve pedagogische basis’. Dat is een omgeving waarin vaders, moeders, mede-opvoeders, familie, buurtgenoten en professionals samen zorgen dat kinderen veilig en kansrijk kunnen opgroeien. Met oog voor verschillen tussen gezinnen, ruimte voor diverse manieren van opvoeden, en voorzieningen die aansluiten bij wat ouders echt nodig hebben.

Een sterke start voor kinderen begint bij een sterke omgeving. De inclusieve pedagogische basis bestaat uit twee onderdelen. Beide hebben invloed op het welzijn van ouders, en daarmee op de kansen van kinderen.

1. Sociale relaties

Kinderen groeien het beste op in een netwerk van betrokken volwassenen: vaders, moeders, grootouders, buren, vrijwilligers en professionals. Wanneer zij elkaar kennen, vertrouwen en aanvullen, ontstaat een veilige en steunende omgeving. Dat geeft ouders een krachtiger en sterker gevoel. En meer zelfvertrouwen over dat ze hun kinderen goede kansen op een gelukkig leven bieden. Voor sommige ouders zo’n netwerk niet vanzelfsprekend. Bijvoorbeeld omdat zij gemigreerd zijn en familie missen, of omdat zij moeite hebben met het aangaan van sociale relaties.

2. De fysieke omgeving

De plek waar gezinnen wonen, speelt een grote rol. Denk aan het huis, de straat en de wijk. Zijn er veilige speelplekken, een park of open ontmoetingsruimtes waar ouders elkaar kunnen treffen? Zijn de voorzieningen in de wijk betaalbaar en toegankelijk? Zulke plekken en goede voorzieningen helpen om verbinding en een gevoel van gemeenschap te creëren. In sommige wijken is er gebrek aan kwalitatief goede woningen en veilige openbare ruimte. Dit heeft invloed op opvoeders en hun welbevinden.

Een inclusieve aanpak binnen Kansrijke Start versterkt het samen opvoeden en opgroeien. Door te investeren in de omgeving én in relaties tussen gezinnen, ontstaat ruimte om opvoedwaarden te delen en elkaar te ondersteunen. Zo groeit een gemeenschap waarin iedereen mee kan doen en kinderen zich thuis voelen.

Veel ouders doen het tegenwoordig alleen of willen het anders doen dan hun eigen ouders. Daarom is het waardevol als zij in een gelijkwaardige omgeving kunnen nadenken en praten over hun wensen, rolmodellen en steunnetwerk. Dat lukt niet voor iedereen vanzelf. Sommigen voelen zich niet veilig, ervaren uitsluiting of hebben het vertrouwen in instanties verloren. En ze voelen zich niet altijd thuis op openbare plekken of durven hun ervaringen niet te delen uit angst om beoordeeld te worden. Daarnaast wonen ouders in sociaal kwetsbare posities vaker in wijken waar woningen in slechtere staat zijn, het onveiliger is, meer vervuiling en geluidsoverlast is en er minder voorzieningen zijn. Dat kan zorgen voor meer stress tijdens het opvoeden. Juist in deze wijken is het belangrijk dat er oog is voor veilige ontmoetingsplekken voor ouders met kleine kinderen. Plekken in de buurt waar ouders in gelijke posities met elkaar open en eerlijk kunnen uitwisselen over opvoeding. Waar zij zich thuis voelen en waar er oog is voor hun krachten en zorgen.

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de ervaringen die zijn opgedaan in het project ‘OOK in balans’. In dit project organiseerden de gemeenten Almere, Almelo, Apeldoorn, Den Haag en Zeist spiegeltrajecten met vaders en moeders. Op basis van wat ouders vertelden tijdens deze trajecten ontwikkelden de gemeenten verschillende activiteiten door en voor de vaders en de moeders. Tijdens leerbijeenkomsten en een onderzoek van Pharos is kennis opgedaan over werkende mechanismen uit de spiegeltrajecten.