Gezond zwanger worden

Gezondheid, genen, leefstijl, maar ook werk- en leefomstandigheden hebben directe invloed op de kans op zwangerschap én op de vroege ontwikkeling van een kind. Het is daarom essentieel dat professionals uit alle domeinen actief het gesprek aangaan over kinderwens en zwangerschap. Tijdig kennis delen en ondersteuning bieden maakt het verschil in de gezondheid en toekomst van een kind.

Gezond zwanger worden

Gezondheid, welzijn en kansen in het leven beginnen vóór de geboorte, zelfs al voor de bevruchting. Die periode, en de eerste 1000 dagen erna, leggen de basis waarop een kind de rest van het leven voortbouwt. Inzetten op gezond zwanger worden is daarom heel belangrijk. Gezond zwanger worden gaat over vandaag én over de toekomstkansen voor een kind.

Een gezonde zwangerschap begint bij de vraag: ‘Wil je komend jaar zwanger worden?’ Het is een vraag die iedere professional, uit ieder domein, aan mensen in de vruchtbare levensfase zou moeten stellen. Hoe je het gesprek voert over de kinderwens lees je op de pagina Regie op kinderwens. Op deze pagina vind je informatie en bruikbare handvatten over gezond zwanger worden.

Factoren die van invloed kunnen zijn

Zowel individuele als omgevingsfactoren hebben invloed op zwanger worden en de vroege ontwikkeling van een kind. Roken en stress bijvoorbeeld, maar ook risico’s op het werk of het gebruik van medicatie. Ook psychische problematiek, leefstijl en de thuissituatie kunnen een rol spelen.

Iedereen, van professional tot naaste, kan bijdragen aan een gezonde zwangerschap en ontwikkeling van een kind. Het is daarom belangrijk dat ook professionals die niet direct betrokken zijn bij een zwangerschap, zoals bijvoorbeeld tandartsen, apothekers en pedagogisch medewerkers, mensen in de vruchtbare leeftijd met een mogelijk actieve zwangerschapswens kunnen wijzen op het belang van gezond zwanger worden en de handelingsopties.

Gezond zwanger worden begint bij bewustwording en kennis. Inzichten die nog behoorlijk kunnen worden verbeterd, zowel bij ouders, professionals uit medisch én sociaal domein, beleidsmakers en bestuurders. Juist omdat keuzes vóór en tijdens de zwangerschap levenslange gevolgen hebben, is het cruciaal dat ouders, professionals, beleidsmakers én bestuurders samen in actie komen.

Gezond zwanger Worden & Kansrijke Start

Omdat Kansrijke Start professionals uit verschillende domeinen, ouders, ervaringsdeskundigen en het informele netwerk samenbrengt, is gezond zwanger worden een belangrijk thema voor coalities. Wat kun je als coalitie doen?

• Inventariseer waar er in je gemeente of regio voorlichting gegeven wordt over seksualiteit, anticonceptie en zwanger worden en of het wenselijk is om deze aan te vullen met gezond zwanger worden.
  Scholen, GGD’s en jeugdgezondheidszorginstellingen bijvoorbeeld zijn cruciaal in het geven van voorlichting aan mensen in de vruchtbare leeftijd. Professionals uit medisch en sociaal domein zijn er daarnaast voor het individuele gesprek.
• Breng het kinderwensspreekuur onder de aandacht binnen de coalitie.
  Een kinderwensspreekuur, ook wel preconceptieconsult, wordt uitgevoerd door de verloskundige, huisarts of gynaecoloog. Uit de Monitor Kansrijke Start 2024 blijkt dat 96% van de verloskundigenpraktijken  zogeheten kinderwensspreekuren (preconceptieconsulten) aanbiedt. Hier kan iedereen met een zwangerschapswens terecht. Zo’n consult bestaat uit algemene voorlichting over vruchtbaarheid, leefstijl, mentale en fysieke gezondheid, foliumzuur en prenatale screening, en extra voorlichting, toegespitst op de persoonlijke situatie. Bijvoorbeeld over alcohol-, medicatie en drugsgebruik, roken en vapen en medische aandoeningen. Soms wordt voorafgaand gevraagd de ZwangerWijzer in te vullen. De ingevulde ZwangerWijzer geeft mensen met een kinderwens inzicht in de factoren die meespelen in hun persoonlijke situatie en is goed te gebruiken als leidraad voor het preconceptieconsult.
• In het project Gezond Zwanger Worden werken drie GGD regio’s (Drenthe, Flevoland en Zuid-Holland Zuid) op dit moment aan een integrale aanpak van preconceptiezorg en voorlichting. Lees meer over deze aanpak op de website van GGD GHOR Nederland.

Aan de slag

Waar je als coalitie of professional start is afhankelijk van de situatie in jouw regio en het bestaand aanbod. Dit zijn enkele praktische tips om mee aan de slag te gaan:

• check of het thema, gezond zwanger worden, op de agenda van jullie lokale coalitie staat;
• onderzoek wat er in jouw regio al gedaan wordt en door wie;
• zet communicatiemateriaal in zoals het wachtkamerfilmpje over gezond zwanger worden in bij huisartsenpraktijken en apotheken, gemeentehuizen en wijkgebouwen en consultatiebureaus;
• onderzoek de mogelijkheid tot gezamenlijke scholing in de regio;
• onderzoek wat je kunt doen om de bekendheid en toeleiding naar het kinderwensspreekuur te verbeteren;
• maak in je coalitie afspraken over monitoring en terugkoppeling. Wat leg je vast in dossiers bijvoorbeeld en wat niet?

Conclusie

Gezond zwanger worden maakt verschil in het leven van een kind. Professionals in alle domeinen hebben hierin een sleutelrol. Grijp de kans om potentieel (aanstaande) ouders bewust te maken. Zo krijgt ieder kind een kansrijke start.