Naar de hoofdinhoud Naar de navigatie

Armoede signaleren en gezinnen ondersteunen

Vroegsignalering van geldproblemen helpt om (aanstaande) ouders tijdig te bereiken en stress te voorkomen. Met de juiste aanpak kun je gezinnen sneller naar passende hulp leiden.

Het herkennen van financiële risico’s en vroegsignalering is essentieel om (aanstaande) ouders en gezinnen met geldproblemen tijdig in beeld te krijgen. Dit voorkomt chronische stress en daarmee de negatieve beïnvloeding van de eerste 1000 dagen. Hoe leidt je ouders toe naar hulp? Hier lees je tips, voorbeelden en tools.

Geldzorgen en armoede signaleren

Ouders kaarten door schaamte geldzorgen niet snel aan. Uit onderzoek blijkt dat professionals weinig kennis hebben over thema’s zoals inkomen en schulden en dat ze de verwijsmogelijkheden niet kennen. Dit maakt het signaleren, bespreken en aanpakken van geldzorgen niet eenvoudig.

Wat kun je als coalitie doen?

  • Bespreek hoe de signalering van geldzorgen nu verloopt. Welke instrumenten worden nu bijvoorbeeld gebruikt? Is hier nog extra aandacht voor nodig? Bijvoorbeeld armoedesignalen uit de GIZ-methodiek, de gesprekstools van Positieve gezondheid, Mind2care of de Checklist Vroegsignalering in de kraamtijd.
  • Voeg aan standaard screeningsinstrumenten specifieke vragen toe over financiële problemen.
  • Faciliteer trainingen rondom dit thema voor alle partners in de coalitie.
  • Leg ouders uit waarom je naar onderwerpen zoals inkomen, geldproblemen en opleidingsniveau vraagt. En laat ouders weten wat je met de antwoorden doet.
  • Maak afspraken over het signaleren van geldzorgen, armoede bespreken en doorverwijzen. Zijn er bestaande netwerken of multidisciplinaire overleggen waarbij je kunt aansluiten? Of is het goed om te starten met casuïstiekbespreking.
  • Zorg voor een warme overdracht, leidt desnoods ouders persoonlijk toe naar hulpverlening.
  • Sluit aan bij prenataal huisbezoek, huisbezoeken vanuit het wijkteam of informele ondersteuning door bijvoorbeeld Home Start, Schuldhulpmaatje of Hulp bij Thuisadministratie.
  • In een aantal gemeenten wordt onder één dak gewerkt door verloskundigen met bijvoorbeeld het wijkteam of maatschappelijk werk/wijkcoaches. Hierdoor kunnen (aanstaande) ouders snel en laagdrempelig toegeleid worden naar de juiste professional die hen verder kan helpen.
  • Ontwikkel samen een zorgpad of routekaart op het thema inkomen. Deze geven zorgverleners inzicht in de lokale ondersteuningsmogelijkheden en contactpersonen om in te schakelen. Het samen opstellen en bespreken hiervan helpt om elkaar en de mogelijkheden in de gemeente beter te leren kennen. En het kan helpen bij het maken van samenwerkingsafspraken tussen partijen. Vul bijvoorbeeld samen het zorgpad Inkomen uit de zorgpadentool.

Lees meer over de Zorgpadentool

 

Sensitief werken

Het herkennen en benoemen van stress en financiële problemen vraagt om een vertrouwensrelatie, opgebouwd door een open, onbevooroordeelde houding en oprechte interesse. Deze werkwijze, sensitief werken genaamd, betekent dat je rekening houdt met de complexe situatie van ouders in geldzorgen, rekening houdend met het taalniveau, het versterken van vaardigheden en geloof in eigen kunnen. Faciliteer gezamenlijke scholing of training waarin aandacht is voor het signaleren en bespreken van geldzorgen, aansluiten bij ouders en sensitief werken. Lees hierover meer op de themapagina sensitief werken.

Ondersteuning bieden

Ga na wat ouders nodig hebben. Wat kun jij zelf en waar is hulp van andere partners nodig? Armoede raakt diverse leefgebieden. Behalve financiële en materiële hulp is opvoedingsondersteuning, sociale steun en versterking van fysieke en mentale gezondheid nodig. Dit beperkt de gevolgen van armoede en schulden en vermindert stress.

  • Inventariseer de partners uit het sociaal domein. Maak een overzicht van beschikbare ondersteuning en partners en bespreek hoe je (aanstaande) ouders daar naar verwijst. Leer de partners uit het sociaal domein die bij geldzorgen ondersteuning kunnen bieden kennen.
  • Ontwikkel zorgpaden of maak gebruik van bestaande routes.
  • Er zijn verschillende initiatieven om jonge ouders/moeders extra te ondersteunen. Er wordt op meerdere levensterreinen ondersteund zoals opvoeding, het vinden van school of werk en financiën &n schulden. Voorbeelden zijn Jarabee in Twente of het Jonge Ouders Project in Heerlen.

Sociale steun versterken

Schaamte leidt vaak tot terugtrekkingsgedrag. Ouders met geldzorgen hebben minder tot geen sociale contacten en voelen zich vaker eenzaam. Sociale steun vanuit het eigen netwerk verzacht financiële en emotionele druk. Het is een beschermende factor die escalatie voorkomt. Investeren in het netwerk is dus nodig. Enkele mogelijkheden zijn:

  • Faciliteer ontmoeting tussen ouders met geldzorgen
  • Investeer, in samenwerking met andere partners, in groepsbijeenkomsten zoals Centering Pregnancy en Centering Parenting
  • Zorg ook voor individueel aanbod. Denk aan programma’s als Voorzorg en Stevig Ouderschap en informele steun met getrainde vrijwilligers zoals via Moeders informeren Moeders (MIM), Ooievaarsmoeders (Heerlen) of Ma’maatje in Utrecht of andere maatjesprojecten, Home-Start en Samen Oplopen. Het gaat dan ook om steun bij het opvoeden en het versterken van sociale steun en het netwerk.

Signalenkaart

Hoe herken je armoede? Gebruik deze signalenkaart.